Radicaal Veerkrachtig
Woorden Zijn Belangrijk
Vrij naar Steve Genco
De laatste tijd heb ik veel gelezen over radicale acceptatie en hoe dit de juiste manier is om na te denken over klimaatverandering en andere aspecten van onze polycrisis. Mijn eerste reactie was diepgeworteld: NEE! Radicale acceptatie zal ons tot passiviteit veroordelen! Het verhoogt de passiviteit en devalueert de vele stappen die we moeten nemen om de schade te beperken die we hebben toegebracht aan de planeet, onze medemensen en de meeste andere soorten.
Maar toen ik dit heb voorgesteld aan enkele van mijn favoriete schrijvers, die de laatste tijd met de term hebben rondgegooid, kreeg ik te horen dat ik het helemaal mis had. Radicale acceptatie betekent niet wat ik denk dat het betekent (echo's van Inigo Montoya hier).
Hier zijn enkele voorbeelden van hoe de term onlangs is gedefinieerd:
Dus wat is radicale acceptatie? Voor mij betekent het: accepteren dat geen enkele technologische beschaving gebaseerd op eindige hulpbronnen duurzaam is. Noch in de bronstijd, noch in de ijzertijd; laat staan in een tijdperk van industriële revoluties. (bron)
We zijn al ver voorbij een zachte landing voor de planeet. Er zijn geen gematigde routes voor ons. De enige stap die we nog hebben is de radicale aanvaarding van onze situatie, van de menselijke hachelijke situatie. (bron)
“Radicale acceptatie” van de komende COLLAPSE gaat NIET over “opgeven”. Het gaat over het accepteren dat Instorting plaatsvindt. Zodat we kunnen stoppen met vasthouden aan “de wereld die was” EN de “Managed Retreat” kunnen starten naar de “wereld die zal zijn”. (bron)
Ik heb geen probleem met deze uitspraken. Ik ben het eens met de geuite gevoelens, mijn probleem zit hem in de terminologie die wordt gebruikt om ze uit te drukken.
‘Radicale acceptatie’ is een term uit de klinische psychologie
Het definiëren van radicale acceptatie als het aanvaarden van de noodzaak om te handelen, druist in tegen de oorspronkelijke betekenis en bedoeling ervan. De term heeft een diepe geschiedenis op het gebied van de klinische psychologie. De sleutel tot de betekenis ervan is het idee dat radicale acceptatie acceptatie is van een situatie die je niet kunt veranderen, maar waarmee je moet leven.
Uit ‘Radicale acceptatie: je leven omarmen met het hart van een Boeddha’:
Radicale acceptatie is de moed om de realiteit, onze huidige ervaring, wat er nu gebeurt, onder ogen te zien en te accepteren. … Radicale acceptatie betekent ook accepteren wat we op dat moment niet kunnen accepteren.
Radicale acceptatie is een emotionele coping-strategie. Uit het boek ‘Hoe radicale acceptatie te omarmen’:
Radicale acceptatie kan worden gedefinieerd als het vermogen om situaties waar je geen controle over hebt te accepteren zonder er een oordeel over te hebben, waardoor het lijden dat ze veroorzaken wordt verminderd. Door de dingen te accepteren zoals ze zijn, kun je je emoties erkennen zonder de situatie te ontkennen, te vermijden of te negeren. Het kan een effectieve manier zijn om je emoties te verwerken en moeilijke ervaringen te beheersen.
Ik moet denken aan het beroemde Sereniteitsgebed:
God geef mij de rust om de dingen te accepteren die ik niet kan veranderen, de moed om de dingen te veranderen die ik wel kan veranderen, en de wijsheid om het verschil te weten.
Merk op dat accepteren wordt geassocieerd met dingen die ik niet kan veranderen, maar moed wordt geassocieerd met dingen die ik wel kan veranderen. Ik geloof dat dit de algemeen aanvaarde betekenis is van de term ‘acceptatie’. Wanneer je het probeert te gebruiken om iets anders te bedoelen – sterker nog, om het tegenovergestelde te bedoelen van wat het normaal betekent – vraag je er alleen maar om verkeerd geïnterpreteerd te worden.
‘Radicale acceptatie’ wordt te gemakkelijk geassocieerd met het eindtijddoomisme
Een ander probleem bij het proberen radicale acceptatie te definiëren als ‘acceptatie van de noodzaak om te veranderen’ is het feit dat de term al behoorlijk succesvol is toegeëigend door het doomistische verhaal, waar het wordt gedefinieerd als ‘acceptatie van het feit dat verandering zinloos is’. De prominente doomist Erik Michaels heeft dit verband bijvoorbeeld duidelijk gemaakt in zijn werk, waarbij hij de zinloosheid benadrukt van het proberen het uitsterven van de mensheid te voorkomen:
Omdat een groot deel van de hachelijke situatie van ecologische overschrijding wordt veroorzaakt door deze ontkenning van de realiteit en onze mentale scheiding van onszelf van de natuur, zien we vaak niet in hoezeer we werkelijk deel uitmaken van de natuur. We slagen er niet in ons gebrek aan keuzevrijheid te erkennen en ons gebrek aan vrije wil te ontkennen. …
In plaats van de realiteit te ontkennen, is een manier om weerstand te bieden aan deze ontkenning het investeren in de waarheid. In dit artikel over het omarmen van de dood en de ‘death positive’-beweging laat Steffie Nelson ons kennismaken met Death Cafes en het werk van Caitlin Doughty. Het bespreken van deze kwesties is een van de belangrijkste manieren om te beginnen met het daadwerkelijk aanvaarden van de hachelijke situatie waarmee we worden geconfronteerd. Opnieuw worden we herinnerd aan de cyclus van het leven en dat ons beste antwoord op dit alles is om nu te leven! (bron)
Doodscafés? Als je niet wilt worden verward met dit soort ontkenning van keuzevrijheid en het omarmen van machteloosheid, kun je het beste niet dezelfde terminologie gebruiken en dan moeten uitleggen dat je het anders bedoelt. Zou het niet eenvoudiger zijn om gewoon een betere term te gebruiken?
Ik zal radicale hoop verkiezen boven radicale acceptatie
Als je radicale acceptatie probeert te definiëren als ‘het accepteren van de noodzaak om te handelen’ in de context van klimaatverandering en andere mondiale uitdagingen, dan lijkt mij dat je de nadruk op het verkeerde woord legt. Het accepteren van de noodzaak om actie te ondernemen is (relatief gesproken) het makkelijke gedeelte. Het moeilijkste deel is uitzoeken hoe je moet handelen. Wat gedaan moet worden? Wie moet het doen? Hoe dringend is het? Nadat we de noodzaak om op te treden in het licht van de klimaatverandering en de uitputting van hulpbronnen “radicaal hebben aanvaard”, moeten we ons nog steeds afvragen: wat moeten we doen? ‘Radicale acceptatie’ is een gevoel, een mentale toestand, het is geen recept voor actie.
Als je gelooft dat er dingen zijn die je kunt doen, of die de mensheid in grote lijnen kan doen, om de toekomst beter (of op zijn minst minder gruwelijk) te maken dan deze anders zou zijn, dan druk je iets anders uit dan acceptatie. Je drukt hoop uit, d.w.z. “een gevoel van verwachting en verlangen dat iets bepaalds zal gebeuren”. Synoniemen zijn onder meer: aspiratie, wens, verlangen, ambitie, doel, plan, droom.
Ik vermoed dat ‘hoop’ een term is die serieuze studenten op het gebied van klimaatverandering en uitputting van hulpbronnen niet graag gebruiken. Het klinkt naïef, gezien de grote problemen waarin we terecht zijn gekomen.
Hopey-dopey. Hopium. Hoop is voor sukkels. We kunnen niet hopen dat we uit deze puinhoop komen.
Allemaal volkomen redelijke reacties. Maar als je echt gelooft dat er dingen zijn die we kunnen doen om onze toekomst minder slecht te maken dan deze zou kunnen zijn, dan heb je hoop. En het is niet zomaar hoop, het is radicale hoop, omdat het een behoorlijk radicale houding is om hoopvol te zijn, ondanks de grote uitdagingen waarmee we te maken hebben.
Eén klimaatwetenschapper die niet bang is om over hoop te praten, is Katharine Hayhoe. Ik schreef in een eerdere post over haar aanpak om “de gedachten van mensen over klimaatverandering te veranderen”. De strategie van Hayhoe komt feitelijk neer op drie principes, die ik als volgt heb samengevat:
Als je de gedachten van mensen wilt veranderen, zodat ze zich bevoegd voelen om actie te ondernemen, moet je je boodschap herformuleren, zodat de informatie die je verstrekt persoonlijk betekenisvol en lokaal relevant is, en hoop wekt in plaats van angst.
Allemaal goede adviezen. Met betrekking tot het wekken van hoop maakt Hayhoe een belangrijk onderscheid tussen valse hoop en echte hoop. Toen ik onlangs haar ideeën bekeek, viel het mij op hoe nauw haar definitie van ‘echte hoop’ leek te vatten wat anderen proberen in het hokje te stoppen dat ‘radicale acceptatie’ wordt genoemd. Beschouw deze twee dia's uit haar lezing eens:
Een screenshot van een dia uit een presentatie van Katharine Hayhoe. De dia is getiteld ‘What hope is not’ en toont twee afbeeldingen: één van het literaire personage Pollyanna, de andere van een man met zijn hoofd in het zand.
Screenshot gemaakt van de keynote-toespraak van Katharine Hayhoe, 26 juni 2023.
Een dia uit een Katharine Hayhoe-presentatie. Er staat: Echte hoop … erkent het risico en begrijpt wat er op het spel staat, accepteert dat succes niet onvermijdelijk is, of zelfs geheel mogelijk, biedt een visie op een beter resultaat of een betere toekomst, en een pad om daar te komen.
Het verschil tussen Hayhoe’s ‘echte hoop’ en ‘radicale acceptatie’ zoals hierboven gebruikt, is te vinden in die laatste twee items. Echte hoop (zoals de Equation of Change die ik in andere posts heb geïntroduceerd) vereist een visie en een plan. Radicale acceptatie vereist … acceptatie.
Zoals het gezegde luidt: ‘Hoop baart eeuwigheid’ Klopt dat? Hoop is een lastig iets. Het is geen emotie die ons door de buitenwereld wordt opgelegd; het is iets dat we vanuit onszelf aan de wereld opleggen. Hoop is een motivator, een drijfveer die in ons ontstaat. Het spoort ons aan om actie te ondernemen, om in beweging te komen. Zonder dat hebben we geen reden om te verhuizen. Daarmee wordt actie niet alleen mogelijk, maar ook gewenst.
Hoop heeft, paradoxaal genoeg, waarde, zelfs als het zinloos is. Als we handelen op basis van hoop, vergroot dat de hoop die voor ons beschikbaar is. We vinden actie in hoop en we vinden hoop in actie – een potentieel krachtige positieve feedbackloop. Als we hoopvol handelen, zullen we meer manieren vinden om ons hoopvol te voelen.
Hoop is als brandstof: het houdt ons op de been. Het geeft ons een doel, een reden om door te gaan. Het is het tegenovergestelde van acceptatie, wat, zoals het woordenboek ons vertelt, “de handeling is van het instemmen met het ontvangen of ondernemen van iets dat wordt aangeboden”. Als het om klimaatverandering gaat, is het laatste wat we moeten doen instemmen met wat ons wordt aangeboden.
Radicale hoop leidt tot radicale veerkracht, het enige kenmerk waar niemand zonder kan die deze eeuw wil overleven
Ik heb eerder geschreven over het belang van veerkracht (hier en hier).
Ik vrees dat degenen die radicale acceptatie omarmen, zoals mijn schrijversvrienden suggereren, niet voorbereid zullen zijn om de onrust van de komende decennia te overleven.
Ik geloof dat degenen die overleven, wie en waar ze ook zijn, degenen zullen zijn die radicale acceptatie afwijzen, radicale hoop omarmen en de uitdaging aanvaarden om een duurzaam leven op te bouwen in welke omstandigheden ze zich ook bevinden, met gebruikmaking van alle middelen en instrumenten die voor hen beschikbaar zijn.
Met andere woorden: de veerkrachtigen – degenen die meebuigen met de wind maar niet breken – zullen de erfgenamen zijn van wat er overblijft als deze beschaving instort onder het gewicht van haar tegenstrijdigheden.
Het interessante is: als je op zoek gaat naar dingen om hoopvol over te zijn, zijn er eigenlijk heel wat van die dingen. Radicale acceptatie verblindt je voor het zien van elke vooruitgang die niet in staat is alles volledig op te lossen. We moeten veerkracht opbouwen, en geen acceptatie, met betrekking tot de schade die we aan de planeet toebrengen. We moeten bereid zijn om actie te ondernemen, niet om bij de pakken neer te zitten en ons lot te aanvaarden. We moeten … radicaal veerkrachtig zijn?