Remedie Tegen Bagger

Vrij naar Brian Gallagher, 18 juli 2023

Bullshit is geen lachertje. De bagger van klimaatontkenning is bijvoorbeeld schadelijk. Verkeerde informatie over SARS-CoV-2 heeft duidelijk levens gekost. Terwijl de bioloog Carl Bergstrom de pandemie zag ontvouwen, betoogde hij zelfs dat het ‘opsporen van bagger’ een wetenschappelijke topprioriteit zou moeten zijn. In 2020 was Bergstrom co-auteur van een boek genaamd Calling Bullshit: The Art of Skepticism in a Data-Driven World. In hun voorwoord betoonden hij en zijn co-auteur respect voor de filosoof Harry Frankfurt, die zondag op 94-jarige leeftijd stierf. Frankfurt, zo merkten ze op, “erkende dat de alomtegenwoordigheid van onzin een bepalend kenmerk van onze tijd is.”

Frankfurt, de auteur van de verrassende bestseller On Bullshit uit 2005, beweerde dat bullshit niet hetzelfde is als een leugen. De bullshitter kent de feiten niet. Ze zijn gewoon ‘bagger’, zoals we zeggen, vaak om anderen ervan te overtuigen ergens mee in te stemmen, bijvoorbeeld een plan. Maar de leugenaar bedriegt door te weten wat waar is en verdoezelt dit met taal of grafieken en cijfers. Het goede nieuws is dat we ons niet hoeven neer te leggen bij het observeren van de verspreiding van onzin – of leugens.

In een nieuwe studie gepubliceerd in Nature Human Behavior waren onderzoekers optimistisch over de inspanningen om de verspreiding van onzin over COVID-19, die nog steeds voortduurt, te bestrijden. Ze voerden een experiment uit waarbij meer dan 34.000 mensen uit 16 landen op zes continenten betrokken waren om erachter te komen of een reeks interventies mensen uit verschillende culturen kon helpen onwaarheden te geloven en te delen. Het blijkt dat de interventies helpen. Herinneringen om na te denken over waarheid, tips over digitale geletterdheid en effectieve crowdsourced-nauwkeurigheidsbeoordelingen verbeteren de informatiehygiëne van mensen over de hele wereld. De onderzoekers ontdekten “opvallende regelmatigheden in zowel de onderliggende psychologie van desinformatie als de effectiviteit van interventies om deze te bestrijden.”

Bullshit is niet hetzelfde als liegen

De deelnemers aan het onderzoek lazen twintig krantenkoppen over de pandemie, waarvan de helft waar was en de andere helft onwaar. In de ene situatie beoordeelden ze hoe accuraat de krantenkoppen waren, en in de andere schatten ze in hoe waarschijnlijk het voor hen zou zijn om de kop op sociale media te delen. Toen de onderzoekers sommige proefpersonen ertoe aanzetten de juistheid van een kop die geen verband hield met COVID-19 te meten voordat ze een valse kop over COVID-19 lazen, was de kans kleiner dat die proefpersonen zeiden dat ze die zouden delen. “Samen met een veldexperiment uitgevoerd met voornamelijk gebruikers uit de Verenigde Staten,” schrijven de onderzoekers, “suggereren onze bevindingen dat [sociale media] platforms de verspreiding van bepaalde vormen van verkeerde informatie in veel delen van de wereld zouden kunnen verminderen door gebruikers aan te sporen acht te slaan op nauwkeurigheid.”

Welk soort mensen wereldwijd hebben de neiging om COVID nepnieuws te geloven en te verspreiden, en welk soort mensen niet? De onderzoekers vonden consistent intercultureel bewijs dat het onderscheiden van wat waar is, verband houdt met analytisch denken, een motivatie voor nauwkeurigheid en steun voor democratie. De senior auteurs van het artikel – MIT-psycholoog David Rand en Cornell University-psycholoog Gordon Pennycook – hadden dit terrein al eerder verkend. In hun artikel uit 2019 over ‘onzin-ontvankelijkheid’ onderzochten ze de psychologische profielen van mensen die vallen voor valse verhalen en ontdekten dat ze in het algemeen de neiging hebben om ‘zwakke beweringen overdreven te accepteren’.

Natuurlijk is bagger over COVID-19 niet de enige grote vorm van misleidende informatie waarmee we nu te maken hebben. We leren op te passen voor de onzin die chique chatbots hallucineren. Het probleem heeft Frankfurts On Bullshit – oorspronkelijk en onduidelijk gepubliceerd als artikel in 1986 – ‘zenuwslopend relevant’ gehouden, aldus de Financial Times. De AI filosoof Raphaël Millière zag dit in 2020 terugkomen, met het argument dat we met de komst van GPT-3 “het volgende niveau van bagger” betreden, waar onzin – zoals Frankfurt het opvatte – niet langer een kenmerk is van alleen maar menselijke spraak.

Ik denk graag dat de wrange filosoof geamuseerd zou zijn geweest dat hij getuige was geweest van de komst van een nieuwe vorm van consequente bagger: niet alleen van mensen die onverschillig staan tegenover de waarheid – maar van machines die fundamenteel niet in staat zijn zich druk te maken over wat waar is.