Europa Alleen

Geen enkel landenblok is de afgelopen 75 jaar zo nauw verbonden geweest met de Verenigde Staten als Europa. Ten eerste zijn de westelijke helft en, sinds het einde van de Koude Oorlog, een groot deel van de oostelijke helft tot bloei gekomen onder de meest uitgebreide banden ter wereld op het gebied van handel, financiën en investeringen. Europa zou ook kunnen vertrouwen op de ijzeren inzet van het Amerikaanse leger – vastgelegd in de 75 jaar oude NAVO-alliantie – om het land te verdedigen. Samen met een paar andere landen hebben de Verenigde Staten en Europa veel van de instellingen gedefinieerd die deel uitmaken van wat wij de door het Westen geleide orde noemen. De Amerikaans-Europese alliantie is misschien wel de basis geweest van het mondiale systeem zoals we dat vandaag de dag kennen.

Maar het tijdperk waarin Europa op de Verenigde Staten kon rekenen, nadert wellicht zijn einde. Ongeacht wie de Amerikaanse presidentsverkiezingen in november wint, de aandacht van Washington verschuift naar Peking en de Indo-Pacific. Mocht Donald Trump terugkeren naar het Witte Huis, dan is het denkbaar dat de Verenigde Staten hun toewijding aan de NAVO in twijfel zouden kunnen trekken – of zich zelfs helemaal uit het bondgenootschap zouden terugtrekken, een scenario dat zal hangen boven de 75e verjaardag van het blok in Washington in juli.

Europa zou zijn bedreigingen binnenkort alleen het hoofd kunnen bieden. Moskou heeft de eerste grote landoorlog in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog ontketend met als doel het herstel van zijn Koude Oorlog-imperium, waartoe ook landen behoorden die nu lid zijn van de Europese Unie. Als de oorlog in het Midden-Oosten uitmondt in een grotere vuurzee, zou dit nieuwe golven migranten naar de EU kunnen sturen. Europa is ook veranderd in een theater van rivaliteit tussen de VS en China, waarbij de oorlog tussen Rusland en Oekraïne het eerste bedrijf is in de strijd tussen de door het Westen geleide orde en het door China geleide blok dat deze wil herzien of vernietigen.

Het probleem voor de Europeanen is, zoals veel van hun leiders en denkers grif zullen toegeven, dat ze grotendeels niet voorbereid zijn op een wereld van harde macht. De EU was ontworpen om oorlog van het continent te verbannen, en het uitblijven van een grootschalige oorlog in Europa tussen 1945 en 2022 – een naar historische maatstaven opmerkelijk lange vrede – leek het succes van het project te bewijzen. Maar ergens onderweg begonnen de Europeanen ook te geloven dat de oorlog ook elders zou verdwijnen – en als dat niet het geval was, zouden de Amerikanen hen altijd veilig houden. Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de EU, zei in maart tegen een publiek van de Universiteit van Georgetown: “Het was bijna alsof de Europeanen zeiden: ‘Bel voor oorlog alstublieft de VS’.”

In theorie is de EU, met haar 450 miljoen burgers, een van de grootste machtsblokken ter wereld. Het collectieve BBP van het land komt na de Verenigde Staten op de tweede plaats en is ongeveer tien keer zo groot als dat van Rusland. Veel van haar leden, vooral degenen die geografisch dicht bij Rusland liggen, hebben een harde, strategische kijk op de wereld. Maar over het geheel genomen heeft Europa zijn economische hulpbronnen niet omgezet in geopolitieke macht van het soort dat bijvoorbeeld Moskou op eigen kracht onder controle zou kunnen houden.

Het gevoel dat Europa’s lange vakantie uit de geschiedenis voorbij is, is voelbaar in de Europese hoofdsteden. Nadat Rusland in 2022 Oekraïne was binnengevallen, riep de Duitse bondskanselier Olaf Scholz een Zeitenwende uit: een verandering van tijdperken. Nog dramatischer is dat de Franse president Emmanuel Macron heeft gewaarschuwd dat Europa “zou kunnen sterven” als het zich niet snel genoeg aanpast.

De vraag wordt dus: kan Europa zijn eigen veiligheid en aanhoudende welvaart garanderen met minder steun van de Verenigde Staten – en leren hoe het op eigen kracht kan omgaan met wat Borrell ‘de vergeten hardheid van de wereld’ noemde? We vroegen negen vooraanstaande denkers naar hun mening over de vraag of Europa klaar is voor een post-Amerikaanse toekomst. Lees hieronder verder voor hun reacties, of klik op een naam voor de individuele auteur.
Stefan Theil, adjunct-redacteur

Doug Chayka

GA NAAR AUTEUR
Mark Leonard
Constanze Stelzenmüller
Nathalie Tocci
Carl Bildt
Robin Niblett
Radoslaw Sikorski
Guntram Wolff
Bilahari Kausikan
Ivan Krastev

deze links zitten achter een betaalmuur, helaas heb ik geen hack of work-around gevonden